بنیانگذار مدرسه ی علمیه منصوریه ؛ مرحوم امیر صدر الدین محمد دشتکی

مدرسه‌ی علمیه منصوریه یکی از کهن‌ترین و قدیمی ترین حوزه های علمیه در استان فارس است.

بنیانگذار این حوزه‌ی علمیه شخصیت بزرگ و دانشمند فرزانه مرحوم امیر صدر الدین محمد دشتکی معروف به سید سند و از عالمان برجسته و از متکلمین و عالمان در علوم معقول و منقول بوده است.

ایشان مدرسه را به نام فرزندشان مرحوم امیر غیاث الدین منصور (منصوریه) نام گذاری کرد که هر دو از اعاظم علمای شیعه هستند.

در مصارف وقف هم ایشان مصارف را تعریف نمودند که:

1) تعمیر و عمران رقبات موقوفه

2) رسیدگی به امورات مدرسه(طلاب، مدرسین،…)

3) حق التولیه جهت متولی حوزه که عشری برای متولی

4) حقوقی برای موقوفه تعیین نموده و اگر هم چیزی زیاد آمد ملکی خریداری شود و وقف بر این موقوفه شود و بر موقوفات افزوده شود .

آن زمان ایشان موقوفات وسیعی را بر این مدرسه وقف می کند که بخشی از این ها متأسفانه در گذر زمان از موقوفه خارج شده نام این ها در سند وقف نامه هست.

محلات و املاکی که الان ماهیت خارجی ندارند و براش پیدا نکردند که کجا هست این املاک و اراضی الان یک بخشی از این اراضی هنوز به قوت وقفیت خود باقی است که از عواید این ها در موقوفه دارد مصرف می شود.

در فسا موقوفات تعیین نمودند و در بوشهر در شهرستان های مختلف استان و حتی خارج از ایران در طائف عربستان آن جا موقوفاتی در اطراف مسجد الحرام موقوفات آل معصوم و منازل متعددی را خریداری کرده بودند و وقف کرده بودند که در طرح توسعه حرم متأسفانه این ها ملحق به مسجد الحرام شد و پول های این ها در حساب های سعودی موجود است.

در منصوریه شخصیت های بزرگی در قرون گذشته اشتغال به تدریس و تدرس تعلیم و تعلم داشتند که از جمله صاحب حدائق را می توان نام برد صاحب کتاب الحدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره.

مرحوم صاحب حدائق بعد از جریان واقعه فتنه در بحرین که خوارج قدرت پیدا کردند و شیعیان را قتل عام کردند از بحرین هجرت می کنند به فارس و در شیراز حدود 15 سال در حوزه علمیه منصوریه اشتغال به تدریس و تربیت طلاب علوم دینی و علما داشتند و نماز جمعه را در مسجد جامع عتیق اقامه می کردند که بعد از 15 سال به دعوت حاکم فسا به آنجا می روند که کتاب طهارت حدائق را در فسا به رشته تحریر در می آورند و در فسا هم بعد از 10 سال فتنه ای رخ می دهد و حاکم فسا کشته می شود وضعیت ناامن می شود که ایشان بعد از این جریان از فسا هجرت می کنند به سمت عتبات و عراق و در عراق می مانند و بقیه ی دوره ی حدائق را در کربلا به رشته ی تحریر در می آورند که در کربلا از دنیا می روند و دیده از جهان فرو می بندند.

سید نعمت الله جزایری: که قریب به 11 سال در مدرسه منصوریه اشتغال به تحصیل داشته و از سنین 9-10 سالگی به همراه برادرش از جزایر مجنون می آید عرب بوده وارد منصوریه می شود حالات خودش را در آخر کتاب انوار نعمانیه نام برده دوران سختی را ایشان می گذرانده فقر شدیدی حاکم بوده که ایشان می گوید من به خاطر تهیز دستی و فقر ایامی که فصل هندوانه و خربزه بود پوست های خربزه و هندوانه را می رفتم در همین جاهایی که زباله ها را می ریختند جمع می کردم و می آوردم و می شستم نمک می زدم و می خوردم و ایامی که فصل خربزه و هندوانه نبود آب نمک شور درست می کردم که یک لیوان آب نمک که می خوردم تشنه می شدم و به دنبال آن آب می نوشیدم و این رفع گرسنگی من را می کرد و با آب نوشیدن و رفع گرسنگی درس خود را می خواندم ایشان نقل می کند که مدرسه طبقه سوم هجره ای داشت که دو نبش بود من آن هجره را انتخاب کرده بودم که در شب هایی که ماه در آسمان بود زیر نور ماه درسهای روزم را مطالعه می کردم و در ایامی که ماه در آسمان نبود می نشستم در حجره زانو را بغل می گرفتم و درسهایی را که در روز خوانده بودم شب تکرار می کردم و ایشان در سن 13 سالگی شرح بر حاشیه ملا عبدالله در منطق می نویسد و کتابهای متعددی را تألیف می کند و خاطرات خود را در اخر انوار نعمانیه مفصلاً ایشان نقل می کند که در دورانی که در شیراز بوده و تحصیل می کرده.

ملا محسن فیض کاشانی که استادی در حوزه ی منصوریه بوده به نام سید ماجد بحرانی که ایشان در منصوریه تدریس می‌کرده و مرحوم فیض که بعداً داماد ملاصدرا شد زمانی که عازم بوده از کاشان به سمت شیراز آوازه ی مرحوم ملاصدرا را شنیده بود و علاقمند بود که بیاید به شیراز و از محضر ملاصدرا استفاده کند

ملا محسن فیض می گوید و اول تفالی به قرآن زدم و این ایه شریفه آمد:و لولانفر من کل فرقه طائفه یتفقهوا فی الدین که این ایه صریح در هجرت برای علم است که به آیه نفر معروف است .

ایشان می فرماید که من به دیوان امیر المومنین تفال زدم زدم : تَقَرَب اَن اَلاوطان فی طلب الاولی فَسافِرو فی الاَسفار فَوائدی؛ تَفَرُّج هم و اکتسابُ معیشت وَ عَلِّم و آداب و صحبتُ ماجدی

که امیر المومنین می فرماید مسافرت بروید و در سفر 5 خاصیت است

1- اندوه شما برطرف می شود

2- معیشت و کسب را یاد می گیرید

3- علم و دانش را در سفر می آموزید

4- آداب و سنن اجتماعی

5- مصاحبت با انسان های برجسته که عجیب این است که سید ماجد بحرانی در منصوریه تدریس می کرده و کلام حضرت

ناظر بر همراهی با سید ماجد بحرانی و دیوان حافظ تفال می زند و این شعر می آید:

به شیراز آی و فیض روح قدسی بجوی از مردم صاحب کلامش

که ایشان بعدها می فرماید که من فهمیدم که منظور حافظ مرحوم ملاصدرا و بزرگانی بود که از محضر آنها استفاده کردم.